Zaburzenia osobowości

Zaburzenia osobowości są trwałymi, mającymi początek w dzieciństwie lub w okresie dojrzewania i trwającymi w okresie dorosłego życia, uporczywymi, dominującymi zaburzeniami wewnętrznych doświadczeń i zachowań, które powodują cierpienie bądź znaczne upośledzenie funkcjonowania społecznego.

Wyróżnia się:

Osobowość paranoiczną - nadmierna wrażliwość na niepowodzenia, niezdolność do wybaczania zniewag, podejrzliwość i tendencja do interpretacji obojętnych zachowań innych ludzi jako wrogich, nawracająca podejrzliwość bez uzasadnienia, dotycząca seksualnej wierności współmałżonka czy partnera i nieustępliwość w obronie własnych praw.

Osobowość schizoidalną - wycofanie z kontaktów emocjonalnych, społecznych i innych, tendencją do fantazjowania, działania w samotności; ograniczenie zdolności do wyrażania uczuć i odczuwania przyjemności.

Osobowość dyssocjalną - lekceważenie zobowiązań społecznych, nieliczenie się z uczuciami innych, znacząca niewspółmierność między zachowaniami a obowiązującymi normami społecznymi.

Osobowość chwiejna emocjonalnie - wyraźna tendencja do działań impulsywnych bez przewidywania konsekwencji tych działań, zmienny nastrój, skłonność do wybuchów emocjonalnych, niezdolność do kontrolowania działań impulsywnych, tendencja do zachowań zaczepnych i konfliktów z innymi.

Osobowość histrioniczną - płytka i chwiejna uczuciowość, tendencja do dramatyzowania, teatralności, przesadna ekspresja emocjonalna, sugestywność, egocentryzm, pobłażliwość wobec siebie, nie uwzględnianie potrzeb innych, nadmierna uraźliwość oraz pragnienie zainteresowania ze strony innych i uznania, próby samobójcze.

Osobowość anankastyczną - tendencja do niepewności, wątpliwości, perfekcjonizmu, nadmierna skrupulatność, potrzeba sprawdzania i zajmowania się drobiazgami, sztywnością, uporem i ostrożnością.

Osobowość lękliwą (unikającą) - uczucie napięcia, lęku, niepewności i poczucia niższości, pragnienie akceptacji i uznania, nadmierna wrażliwość na odrzucenie i krytykę, zawężenie osobistych więzi społecznych oraz tendencja do unikania niektórych działań przez stałe wyolbrzymianie potencjalnego zagrożenia lub ryzyka w codziennych sytuacjach.

Osobowość zależną - bierne opieranie się na innych w podejmowaniu decyzji życiowych, nadmierna obawa przed porzuceniem, poczuciem bezradności i niekompetencji, bierna uległość wobec życzeń starszych od siebie i innych osób oraz niedostateczne wypełnianie codziennych zadań.